عید فطر از کلمه «فطر» به معنای «فطرت» و «بازگشت به خویشتن» گرفته شده است. از آنجا که فطرت انسان الهی است ما برای اینکه به آیینه فطرت بازگردیم، باید خود را از زنگار گناه پاک کنیم.
به گزارش تسنیم ، عید فطر به عنوان عیدی اجتماعی از مهم ترین جشن‌ها و اعیاد مسلمانان به شمار می‌رود و در مورد فلسفه این عید، نکاتی قابل تأمل است که باید به آن توجه کرد:
نخست اینکه؛ انسان در ماه مبارک رمضان در حقیقت «تولدی دوباره» را تجربه می‌کند، البته این امر منوط به این است که انسان موفق به روزه‌داری حقیقی شود. علت تأکید بر «تولدی دوباره» از این‌رو است که انسان با پاک شدن از گناهان، گویی تولد جدیدی از نظر معنوی و روحی پیدا می‌کند و بر این اساس، ما همان‌طور که برای تولد یک فرزند شاد می‌شویم و جشن می‌گیریم، پایان ماه مبارک رمضان را از آن جهت که از گناهان پاک شده‌ایم، عید می‌دانیم و جشن می‌گیریم.
نکته دوم این است که عید فطر از کلمه «فطر» به معنای «فطرت» و «بازگشت به خویشتن» گرفته شده است. از آنجا که فطرت انسان الهی است ما برای اینکه به آیینه فطرت بازگردیم، باید خود را از زنگار گناه پاک کنیم. از این جهت در روز اول شوال که عید فطر است، گویی دوباره خدا را در آیینه فطرت و جانمان مشاهده می‌کنیم. از این‌رو است که این عید برای مسلمانان بسیار مهم است.
نکته سوم این است که هر روزی که در آن، معصیت خدا نشود، آن روز، روز عید است. بنابراین افراد معمولاً در روز اول شوال که مصادف با عید فطر است، متأثر از فضای معنوی ماه مبارک هستند و گناه نمی‌کنند هر چند که این تأثیر باید از این رمضان تا رمضان دیگر باشد اما به هر حال تأثیرگذاری ماه رمضان بر معنویت‌گرایی انسان‌ها در نخستین روز آن بیشتر احساس می‌شود. از این رو، روز عید فطر انسان نورانیتی را در خود احساس می‌کند که امر خداوند را اطاعت کرده است و آن نورانیت باعث نشاط و شادابی در او می‌شود.
نکته
دیگر درباره فلسفه عید فطر بازمی‌گردد به نماز عید فطر و قنوت‌های آن؛
پیام این قنوت‌ها، وحدت مسلمین است و اساساً فلسفه نماز عید فطر خواندن این
نماز در یک روز توسط همه مسلمانان است. بر این اساس، می‌توان برای عید فطر
مبنای واحدی در نظر گرفت تا همه مسلمان‌ها در یک روز نماز عید فطر بخوانند
و شکوه و عظمت واقعی اسلامی را به نمایش بگذارند. اینها نکات قابل تأملی
درباره فلسفه عید فطر و پیام آن است که باید آنها را دریابیم و دیگران را
نیز به فلسفه آن آگاه کنیم که چرا این عید، از پر ارج و قدرترین اعیاد در
نزد مسلمانان است و برای اجرای هرچه باشکوه‌تر مراسم و آیین‌های آن چنین
اهتمام می کند
